خطرات سی تی اسکن برای زنان باردار برای جنین و کودکان
سی تی اسکن یک ابزار بسیار قدرتمند و مفید برای تشخیص بیماری ها ست اما به شرطی که در صورت ضرورت توسط پزشک تجویز شود. هرگز به صورت خودسرانه درخواست استفاده از سی تی اسکن را نکنید. شاید با دانستن عوارض آن از سی تی اسکن های بی مورد فاکتور بگیرید. متاسفانه عوارض سی تی اسکن برای کودکان خیلی بیشتر است .
عوارض سی تی اسکن برای کودکان
احتمال کمی وجود دارد که کودکان با ۱ بار سی تی اسکن به سرطان مبتلا شوند. با این حال، توصیه می‌شود در کودکان برای انجام سی تی اسکن به موارد زیر توجه شود:
انجام سی تی اسکن فقط در موارد ضروری
در صورت امکان استفاده از سایر روش‌ها که فاقد اشعه هستند، مثل سونوگرافی و MRI
تنظیم میزان تابش با توجه به جثه و وزن کودک
کاهش رزولوشن اسکن در صورتی که ایجاد تصاویر باکیفیت لازم نباشد
اگر لازم است کودک بیش از ۱ بار سی تی اسکن شود، درباره مزایا و خطرات این روش با پزشک صحبت کنید. همچنین از او بپرسید که آیا امکان استفاده از سایر روش‌های تشخیصی وجود دارد یا خیر.
عوارض کلی سی تی اسکن :
سرطان :مواجهه با سطوح بالای اشعه و افزایش خطر ابتلا به سرطان، مهم‌ترین نگرانی افراد برای استفاده از سی تی اسکن است. میزان اشعه حاصل از سی تی اسکن در مقایسه با اشعه X معمولی ۱۰۰ الی ۱۰۰۰ برابر بیشتر است. تحقیقات نشان داده که اشعه مورد استفاده در سی تی اسکن ممکن است به DNA آسیب زده و باعث سرطان شود. با این حال، احتمال بروز این مشکل بسیار کم است. شواهدی وجود ندارد که نشان دهد انجام سی تی اسکن با اشعه کم در درازمدت به سلامتی آسیب برساند. اما در دوزهای بالا ممکن است خطر ابتلا به سرطان اندکی افزایش یابد.
حساسیت به مواد حاجب
مواد حاجب (Contrast Agents) به افزایش وضوح تصاویر به خصوص تصاویر مربوط به مغز، ستون فقرات، کبد یا کلیه‌ها کمک می‌کنند. بیشتر مواد حاجب بر پایه ید بوده و قبل از اسکن به صورت داخل وریدی به بیمار تزریق می‌شوند. در مورد اسکن دستگاه گوارش، ممکن است به محلول خوراکی یا انما (تنقیه) نیاز باشد. در این شرایط، معمولا از سولفات باریم و گاستروگرافین بر پایه ید (دیاتریزوات) استفاده می‌شود.
با توجه به نوع ماده حاجب استفاده شده، ممکن است عوارض جانبی در ۱۲-۱ درصد بیماران مشاهده شود. امکان وقوع عوارض از ۱ ساعت تا ۷ روز پس از اسکن وجود داشته و شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید و خطرناک متغیر باشد. شایع‌ترین عوارض سی تی اسکن که به ماده حاجب مربوط می‌شود عبارتند از:
قرمز شدن
خارش
آبریزش بینی
سرفه
سرگیجه
کرامپ‌های شکمی
یبوست
حالت تهوع
استفراغ
ابتلا به دیابت، آسم، بیماری‌های قلبی، اختلالات غده تیروئید و نارسایی کلیه احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. افرادی که حساسیت شناخته شده‌ای به عوامل رادیوکنتراست دارند، باید قبل از دریافت ماده حاجب آنتی هیستامین و استروئید دریافت کنند.
واکنش‌های آلرژیک شدید که به آن‌ها آنافیلاکسی می‌گویند، در ۰/۰۱ تا ۰/۲ درصد موارد رخ می‌دهند. تنگی نفس، کهیر، تورم صورت و کرامپ شکمی از علائم آنافیلاکسی محسوب می‌شوند. اگر آنافیلاکسی به سرعت درمان نشود، به تشنج، کما، شوک و حتی مرگ منجر می‌شود.
آنافیلاکسی از عوارض سی تی اسکن است
عوارض سی تی اسکن در بارداری
برای خانم های باردار ، ااگر سی تی اسکن در ناحیه شکم یا لگن نباشد، خطر کمی جنین را تهدید می‌کند. حتی اگر سی تی اسکن در ناحیه لگن یا شکم انجام شود باز هم میزان خطر، کم در نظر گرفته می‌شود.
مواد حاجبی که از طریق دهان یا مقعد استفاده می‌شوند وارد جریان خون نشده و نمی‌توانند به جنین آسیب برسانند. مواد حاجب تزریقی از خون عبور کرده و وارد گردش خون جنین می‌شوند. با این حال، تا امروز در مطالعات حیوانی شواهدی مبنی بر خطرناک بودن آن‌ها برای جنین مشاهده نشده است.
هرچند خطر سی تی اسکن برای جنین ناچیز است، اما بهتر است در مورد هر روش تشخیصی که در دوران بارداری انجام می‌شود با پزشک صحبت کنید تا بتوانید یک انتخاب آگاهانه داشته باشید. تقریبا همیشه از انجام سی تی اسکن در دوران بارداری به خصوص ۳ ماهه اول خودداری می‌شود، مگر اینکه مزایای این روش از خطرات احتمالی آن به طور قابل توجهی بیشتر باشد.
عوارض سی اسکن ریه در بارداری
اگر در دوران شیردهی سی تی اسکن انجام می‌دهید، باید بدانید که باریم جذب خون نشده و از طریق شیر مادر به کودک منتقل نمی‌شود. کمتر از ۱ درصد محلول‌های بر پایه ید وارد شیر مادر می‌شوند؛ اما به گفته محققان این مقدار نمی‌تواند به کودک آسیب وارد کند. با این حال، بعضی از مادران رویکرد محافظه‌کارانه را ترجیح داده و پس از سی تی اسکن به مدت ۴۸-۲۴ ساعت از شیردهی اجتناب می‌کنند.
