درخت توت و روشهای تکثیر و پرورش آن

درخت توت سفید می تواند تا ارتفاع ۱۵ تا ۱۸ متر و قطر ۱ تا ۵/۱ متر رشد کند. پوست درخت در مرحله جوانی خاکستری روشن و سپس خاکستری قهوه ای می گردد. سطح پوست دارای شیارهای نسبتاً عمیق است و در درختان بزرگ، صفحات پوست مرده خیلی برجسته مشخص هستند. درخت دارای شاخه های متعدد با انشعابات زیاد است.دستجات آوندی داخل پوست آزاد بوده و در صورت جدا کردن آنها می توان در بافتن طناب و گونی از آن استفاده کرد. در مناطق گرمسیری همیشه سبز است و در مناطق سرد دارای ارقام خزان کننده است. میوه توت سفید، کوچک، سرخ یا سیاه با طعم ملس و شیرین با ارزش غذایی زیاد است.
گلدهی در فروردین و اردیبهشت و میوه دهی در مناطق معتدل ایران خرداد و تیر و در مناطق گرمسیر اردیبهشت است رشد درخت کند و عمر آن ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال می باشد.

از آنجائیکه درختان توت واریته های مختلفی دارند در آب و هوای متفاوت از نسبتاً گرم تا معتدل و حتی نزدیک به سرد کاشته می شوند در شرایط ایران مرکزی از ۱۰ درجه بالای صفر و در گیلان مازندران از حدود ۱۲ درجه بالای صفر در بهار رشدش را آغاز می کند و بهترین گرما در جریان بهار و تابستان برای آنها بین ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی گراد است. در سرمای ۲ تا ۴ درجه سانتی گراد زیر صفر برگهای توت یخ زده و می ریزند درخت توت گیاهی نور پسند است نور خورشید باعث تقویت رشد و افزایش شاخ و برگ درخت شده تابش نسبتاً شدید باعث کوتاهتر شدن فاصله میان گره ها و کوچکتر شدن برگها می شود ولی وزن خشک گیاه را افزایش می دهد.

آبیاری:همه گونه های توت از نظر مصرف آب پرنیازند در نقاطی که کاشته می شوند باید سالیانه حداقل ۶۰۰ میلی متر باران، آن هم به صورت یکنواخت در طول سال وجود داشته باشد تا به آبیاری مصنوعی نیاز نباشد. نهالها در ابتدای کشت و زمان جوانی به آب بیشتری نیاز دارند و باید هر هفته یک الی ۲ بار آبیاری شوند ولی بتدریج با بالا رفتن سن درختان نیاز آبی آنها کمتر می شود. در نقاط کم آب درختان مسن باید حداقل هر ۱۰ الی ۱۵ روز یکبار آبیاری شوند.

خاک:خاکهای شنی لومی برای رشد درختان توت بسیار مناسبند مخلوط بودن خاک با مواد پوسیده گیاهی مثل برگ یعنی هوموس به خاک امکان تنفس و به باکتری های موجود در آن امکان فعل و انفعالات زیادتر و بهتری را می دهد. زمینهایی که قابل نفوذ آب نبوده و رطوبت را مدت زیادی در خود نگهدارند و با تلاقی شوند مطلقاً استعداد کاشت درختان توت را ندارند همچنین در خاکهایی که در اثر تابش خورشید سله بسته و شکاف بردارند نباید توت کاشت. در زمینهای رسی که قابلیت نفوذ هوا در آن کم است ( زمینهای سرد) رشد و نمو درختان توت غیرمنظم و بسیار کند می شود. درخت توت درخاکهای خنثی رشد مناسبی نشان می دهد بطوریکه میتوان آنرا جزو گیاهان خنثی پسند بحساب آورد. بهترین PH برایش بین ۶ تا ۷ می باشد.

کود:کودها علاوه بر اینکه قدرت مقاومت درختان را در مقابل سرمای شدید به بالا می برند در مقابل آفات و بیماریها آنها را مقاوم تر می کنند.کود کافیو صحیح گل دادن و تبدیلشان به میوه را در بهار تسریع و تولید میوه به مقدار زیاد را مطمئن می کند.به منظور آگاهی از مقدار کود مورد نیاز باید اولاً نوع خاک شناسایی شود ثانیاً مقدار کود موجود در آن را به کمک تجزیه شیمیایی معلوم کرده و مقداری را که باید به خاک اضافه شود نیز محاسبه کرد. مقدار کود ازته ۱۰۰ کیلوگرم درهکتار به صورت N و همچنین ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار کود فسفر به صورت P2O5 می باشد این کودها را نه یکبار بلکه در چند بار و در فواصل معین همه ساله به باغ توت می دهند.بطوریکه جمع سالیانه آنها ۱۰۰ کیلو از هر کود در هکتار شود.

مهمترین انواع پیوند در توت عبارتند از:

پیوند شکمی- پیوند اسکنه ای- پیوند مجاورتی- پیوند لوله ای- پیوند روی ریشه که معمولاً پیوند ریشه از همه متداولتر بوده و حدود ۹۰ درصد پیوندها به این روش است که در پیوند ریشه، ریشه های یکساله را در بهار در ارتفاع ۸ الی ۱۰ سانتی متر بریده و پیوندک را نیز مورب از زیر یک جوانه قطع کرده و بسرعت بین پوست و چوب ریشه فشار می دهند تا خوب در آنجا جای گیرد. آنگاه محل بریدگیها را نوارپیچ می کنند این کار برای ایجاد تماس بین مرسیستم ریشه در نقطه برخورد؛ پیوندک انجام می گیرد.

!!قلمه
در ازدیاد به وسیله قلمه تمام خواص گیاه مادری حفظ می شود. قلمه زدن ۲ نوع است:
قلمه زدن چوبی و قلمه زدن سبز

!! قلمه زدن چوبی
از سر شاخه های یکساله به قطر تقریبی ۱ تا ۳ سانتی متر درهنگام خواب زمستانی قلمه گرفته و در سردخانه ها درگرمای ۵ درجه نگهداری می کنند تا گرمای خاک در بهار به ۱۴ درجه برسد. آنگاه آنرا در زمین می کارند هر قلمه باید ۴ تا ۵ جوانه در حال خواب داشته و طول آن به ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر برسد.

!!قلمه سبز
شاخه های درختانی که برای قلمه گیری سبز انتخاب شده اند در زمستان طوری هرس می کنند که برایشان تنها ۶ تا ۷ جوانه باقی بماند این جوانه ها در بهار آینده تولید برگهایی سبز به طول ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر و بیشتر می کنند آنها را به طول ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر بریده بجز دو برگ انتهایی بقیه برگها را می چینند و در اردیبهشت یا خرداد روی زمین می کارند.
ج) خوابانیدن

!کاشت

درخت توت را می توان در بهار یا پائیز کاشت. درنقاط سرد یا یخبندانهای زمستانی معمولاً آنرا در بهار می کارند تا نهالها از آسیب سرمای شدید زمستانی در امان باشند. زمان کاشت در بهار هنگامی است که هنوز جوانه نزده باشند در مناطق معتدل و گرمسیر خطر سرمازدگی ریشه ها در زمستان وجود ندارد و در پائیز میتوان نهالها را کاشت در ایجاد باغ توت باید نوع درخت، نوع و اندازه و طعم میوه، تعداد نهالها در واحد سطح، موقعیت جغرافیایی محل کاشت و نوع خاک و PH آنرا مورد توجه قرار داد.

پس از کود دادن و شخم زدن و آماده کردن زمین ومشخص شدن فواصل درختها از هم ( معمولاً ۳ در۳ متر) گودالهای ۵۰ در ۵۰ در ۵۰ سانتی متری حفر و نهالها داخلشان کاشته می شوند.
هرگاه PH خاک اسیدی بود قبل از حفر گودالها و شخم زدن مقداری آهک روی زمین می ریزند تا
PH آن خنثی شود. هنگام کاشت باید دقت کرد تا ریشه ها بطور آزاد داخل گودال جای گیرند. پس از خاک ریزی اطراف آنرا با پا می فشارند تا تماس لازم بین ریشه و خاک صورت گیرد. گودال را پس از کاشت نهال فوری آبیاری شدید می کنند.#@

!داشت

!!هرس
درهرس درختان توت اولاً همه شاخه های خشک شده و بیمار را باید بریده و فوراً سوزاند ثانیاً همه شاخه هایی که به سمت داخل تاج رشد کرده اند و ما آنرا نرک می نامیم به دلیل بی بار بودن و بی جهت مصرف کردن مواد غذایی باید هرس شوند. از همین نرکها درازدیاد درختان توت می توان استفاده نمود. ثالثاً همه شاخه هایی که تاج درخت را بی جهت شلوغ کرده و مانع رسیدن نور به میوه ها می شوند باید حذف نمود. بهترین زمان برای هرس هنگامی است که برگها ریخته و درخت در حالت خواب زمستانی باشد ولی در صورت لزوم در سایر مواقع نیز می توان درخت توت را هرس نمود.
!!مبارزه با بیماریها و آفات
بیماریها: بیماری موزائیک توت که عامل ویروسی دارد راه پیشگیری آن اینست که در خزانه مبتلایان به آن را حذف کرده و فوراً سوزانده شوند و از بیماریهای قارچی می توان از بلایت سفیدک سطحی توت، بیماری مرگ سرشاخه توت و بالاخره زنگ توت، پوسیدگی بنفش ریشه، پوسیدگی ریشه را نام برد که همگی بوسیله سموم قارچ کش مبارزه می شوند.
همچنین بیماری باکتریایی توت را می توان نام برد از انگلها انواع شپشکها و کنه ها می باشند که به درختان توت خسارت وارد می آورند.

!برداشت

توت به صورت خام یا خشک شده مصرف می شود. درخت توت درسال پنجم شروع به میوه دادن می کند و معمولاً از سال هشتم یا نهم به حداکثر میوه دهی خود می رسد و مدتها در این سطح باقی می ماند زمان برداشت محصول هنگامی است که میوه ها از حالت سبزی بیرون آمده مثل شیشه براق می شوند.

اغلب همه میوه ها با هم نمی رسند لذا باید آنرا در چند نوبت چید برای چیدن چادر روی زمین در سایه انداز درخت پهن کرده و درخت را اگر تنومند نباشد با دست تکان داده تا میوه های رسیده از شاخه ها جدا شده روی چادر بریزند میوه توت سریعاً باید مصرف شود چون در سردخانه بیش از ۲ تا ۳ روز قابل نگهداری نیست و اگر بخواهند خشک کنند فوری باید در آفتاب پهن شود تا مقدار زیادی از آبش را از دست بدهد .

میوه خشک شده را بیش از یکی دو سال هم می توان نگهداری نمود.
زمان برداشت میوه توت، با شرایط جوی مناطق مختلف تغییر کرده و از نیمه دوم خرداد تا اوایل مرداد ماه است. در مناطق گرم زودتر و در مناطق سرد میوه ها را دیرتر می چینند.

توت از خانواده Moraceae و جنس Morus است که در ایران ۲ گونه آن به نام توت سفید (Morus alba) و توت سیاه ( nigraMorus) با واریته های متعدد دیده می شوند.
اصل درخت توت از چین است ولی امروزه در خیلی از کشورهای جهان مثل تایلند، هند، ترکیه، ارمنستان، سوریه، ایران و تمام کشورهای دورتا دور دریایی مدیترانه وجود دارد. در ایران توانسته خودش را چه در نواحی مرطوب و پر آب شمال ایران یعنی گیلان و مازندران و چه در نقاط خشک و کم آب مانند خراسان و آذربایجان خوب تطابق دهد. درخت توت را به دو منظور پرورش می دهند:

۱.استفاده از برگ های درخت برای تغذیه کرم ابریشم :

برگ های این درختان در بهار برای تربیت کرم ابریشم و در پاییز به عنوان علوفه دام به مصرف می رسند. امروزه از بعضی واریته های توت در پاییز هم برای تربیت کرم ابریشم استفاده می کنند. درختان توت میوه دهنده را می توان با چند سال هرس قوی بدون میوه کرد.

۲- استفاده از میوه درخت توت:

میوه های توت را به صورت خام و تازه و یا به صورت خشک شده مصرف می کنند. میوه خشک را به عنوان آجیل شیرین و یا به جای قند چای می خورند. همچنین از چوب درخت توت در مصارف مختلف نجّاری به ویژه تهیه تار استفاده می شود.در ایران مهمترین مراکز کشت توت درختی، خراسان، یزد و اطراف تهران (برای مصرف میوه تازه یا خشک کرده) و سواحل دریای مازندران (برای تغذیه کرم ابریشم) می باشد. متأسفانه در ایران به علت این که این درخت هر ساله میوه های بسیار زیادی می دهد، باغداربان در فکر استفاده از روش های علمی برای پربارتر کردن باغات خود نیستند. مثلاً در باغات ایران کمتر شاهد استفاده از کود، حتی کودهای ضروری برای این درختان هستیم؛ غافل از این که شیرینی و درشتی میوه های توت تا حد زیادی وابسته به کود است. در اینجا سعی شده ضمن معرفی توت سفید و شاه توت مراحل کاشت یک نهال تا برداشت یک میوه سالم را بررسی کنیم .

انواع توت
طبقه بندی های مختلفی برای انواع توت انجام شده است اما به دلیل رواج استفاده از دو نوع توت سفید و توت سیاه (شاه توت) در ایران، این دو دسته بیشتر مورد توجه می باشند. قبل از این که به مسایل عمومی در پرورش توت درختی بپردازیم، توضیحاتی در مورد توت سفید و سپس شاه توت داده می شود.
توت سفید
تاریخ ورود توت سفید به ایران به نظر می رسد در دوران هخامنشیان و در زمان جمشید بوده است. اصولاً درخت توت در هیچ یک از نقاط ایران به صورت بومی وجود نداشته است و تنها منطقه ای که در حال حاضر توت به طور نیمه طبیعی انتشار پیدا می کند، جنگل های خزر می باشد.
انواع توت های سفید ایران گروه بندی نشده اند و همه به نام توت خوانده می شوند. از لحاظ فرم و شکل ظاهری می توان آنها را به میوه های کوتاه قد و بلند قد تقسیم کرد مثلاً توت های سفید اطراف بیرجند کلفت و بلند قد هستند.
در زابل، توت هایی به نام توت هندی وجود دارد که میوه های آن نسبتاً نازک (به نازکی انگشت کوچک دست) ولی بسیار دراز به طول ۵ تا ۶ سانتی متر با مزه های بسیار شیرین هستند.
توت سفید هم به صورت خام و هم به صورت خشک شده استفاده می شود.

نواع توت یا درخت توت :

۱ – درخت توت نرک : این درخت میوه های ریز و کم شیرین دارد . و تقریبا میوه آن غیر قابل استفاده است . این درخت به عنوان پایه پیوند انواع توت و شاتوت استفاده می شود . از این نوع درخت به ندرت در کن یافت می شود .

۲- در خت توت صابونی : در ختی کوتاه است و میوه آن گرد مانند می باشد و از انواع دیگر توت زودتر می رسد . تک و توک در کن این نوع یافت می شود .

۳ـ درخت توت سیاه : در کن خیلی کم دیده شده و ظاهرا در حال حاضر این نوع درخت در کن وجود ندارد . این توت مانند شاتوت است اما طعم آن شیرین می باشد .

۴-درخت توت رسمی : در حدود بیست سال قبل عمده درختهای توت کن از این نوع بود . و تقریبا از سایر درخت های توت بلند تر است . توت این درخت بسیار شیرین است و برای درست کردن شیره توت این نوع توت از بقیه توت ها مناسب تر است و توت خشک آن شیرین تر و تو پر تر می باشد . در کن گاها به این توت توت سیاه هم می گویند . هرچند ظاهری سفید دارد اما در مقابل توت مشهدی یا سفید کمی تیره تر است . در حبه های این توت دانه های ریزی مانند خاکشیر و روی حبه های آن نقطه های ریز سیاه دیده می شود . این توت به علت شیرینی زیاد و قتی از درخت تکانده می شود زود ظاهرش تغییر می کند به عبارتی ظاهرش زود تیره و سیاه می شود . به همین دلیل در حال حاضر بازار خوبی ندارد .۵ ـ درخت توت مشهدی یا توت سفید : این نوع توت که حدود بیست الی سی سال است در کن رواج پیدا کرده اوایل به نام توت مشهدی معروف بود و در حال حاضر به عنوان توت سفید از آن نام برده می شود . این توت بسیار شیرین است اما نه به اندازه توت رسمی . از آن شیره توت و توت خشک نیز بدست می آید . و نسبت به توت رسمی ظاهر آن بعد از تکان دادن از درخت دیرتر تغییر پیدا می کند .

ب : نحوه جمع آوری یا چیدن یا گرفتن یا تکاندن یا زدن توت : میوه توت معمولا ۴۵ روز بعد از عید می رسد و حدودا ۳۰ تا ۴۰ روز بار دارد . از آنجا که این میوه جزء میوه های روز به حساب می آید و باید صبح زود به بازار فروش رسانده شود معمولا صبح خیلی زود حتی قبل از اذان صبح توت داران برای گرفتن توت از درخت اقدام می نمایند و بیشتر اوقات نماز صبح را در توتستان ودر کنار چادر توت می خوانند . برای گرفتن توت حداقل سه نفر نیاز است که دونفر سر چادر توت را می گیرند . ونفر سوم برای تکان دادن شاخه های توت به بالای درخت می رود .نفر سوم که بالای درخت می رود باید تجربه کافی داشته باشد مثلا جوری شاخه ها را تکان دهد که همه توت های رسیده بریزد ، ترتیب شاخه ها رابرای تکان دادن طوری انتخاب کند که چادر در زیر درخت و دو نفری که دو سر آن را نگه داشته اند کمتر این طرف آن طرف کشیده شوند و از همه مهمتر مراقب باشد گلچه ها را نشکند خلاصه به قولی گفتنی کلی فوت وفن داره .

اما لوازم توت گیری شامل چادر توت ، سرتاس و جعبه توت می باشد .

چادر توت تشکیل شده است از یک چادر که قبلا پارچه متقال بود و در حال حاضر از نوع پلاستیک است(از جنس گونی های پلاستیکی مانند گونی شکر) به ابعاد تغریبا ۴در ۵ متر که در دوسر این چادر مولک یا جای قرار گرفتن چوب چادر توت دوخته شده است .

سرتاس ها قبلامانند بشقاب گرد ولی کمی بزرگتر بود و جنس آن از حلبی بود ولی در حال حاضر سرتاس توت همان سر تاس مغازه دارها می باشد با سایز بزرگ که جنس آن استیل یا حلبی است .

جعبه توت که ازچوب ( تخته )درست شده است در قدیم خیلی کوچک بود که تقریبا ۲ کیلو یی و ۴ کیلویی بود ولی در حال حاضر جعبه ها بزرگتر می باشد به طوری که تقریبا ۱۰ کیلو توت در آن جا می گیرد .

چگونگی انجام توت گیری :نفر سوم بالای درخت می رود و دونفر پای درخت سر چادر توت را گرفته و در زیر شاخه ای که نفر سوم روی آن قرار دارد می ایستند و نفر سوم برای گرا گیری شاخه را یک تکان کوچک می دهد و با گفتن کلمه (اینه ) دونفر چادر گیر را حواسشان را جمع می کند که دقیق ایستاده باشند . و دو الی سه لگد(به گویش کنی لقد ) به شاخه می زند . تا توت آن شاخه به داخل چادر بریزد .با اولین لگد که به هرشاخه زده می شود بیشترین توت های رسیده ازشاخه جدا و داخل چادر فرود می آید و ذکر صلوات توت بگیرها با آن همراه می شود و برکت بار را نوید می دهد . هر شاخه که تمام می شود نفری که بالای درخت است فرمان می دهد که چادر گیرها به سمت چپ بچرخند یا راست و معمولا بعد از تکاندادن یک شاخه چادر را زمین می گذارن و توت داخل آن را با سرتاس گرفته و داخل جعبه خالی می کنند که این از وظایف دو نفر چادر بگیرها یا نفر چهارم است . و هر درخت که کاملا تکانداده شود نفر سوم با گفتن کلمه برکت تمام شدن توت گیری آن درخت را به پایین درختی ها اعلام می کند و از درخت پایین آمده به بالای درخت دیگر می رود . هر درخت را باید یک روز در میان توتش را تکانداد و گرنه توت آن بیش از حد رسیده و هنگام توت گیری توت ها دانه دانه یا حبه می شود یا وا می رود و به قول کنی ها اگر درست نوشته باشم شلارت می شه . و باعث خراب شدن توت می شود

اقلیم مناسب توت سفید
درخت توت سفید به سرما مقاوم است و تا سرمای ۲۵ درجه سانتی گراد زیر صفر را تحمل می کند. اما علیرغم مقاومت قابل توجه آن به سرما در جوانی از سرما آسیب می بیند. همچنین شاخه های درخت گرچه محکم به نظر می رسند اما به آسانی شکسته می شوند. پس باید در مناطقی کاشته شود که برف های سنگین زمستان شاخه های آن را نشکند. چوب درخت توت از نظر ساختار و خصوصیات نزدیک به چوب اقاقیا است. چوب خیلی محکم و بسیار مقاوم به تناوب خشکی و رطوبت است.
درخت توت سفید روی دامنه های باشیب ملایم کوهستان و مناطق معتدله مرطوب به خوبی رشد می کند. در خاک های سبک یا شنی رسی و یا در خاک های سیاه و غنی از مواد آلی با زهکشی خوب رشد قابل توجهی دارد. اما از خاک های مرطوب که زهکشی آن ضعیف است آسیب می بیند.

توت سیاه (شاه توت)

شاه توت میوه ای است نسبتاً کوتاه و کلفت که بسیار پر آب، با مزه، بین ترش و شیرین تا شیرین و بعد از رسیدن به رنگ سیاه آلبالویی خیلی تیره در می آید. اندازه و قطر میوه بیشتر از توت سفید است.
درخت شاه توت را بومی ایران و ترکیه می دانند. اما منشأ درخت توت سفید از چین است.
چوب این درخت مشابه چوب توت سفید است و همان کیفیت و مصارف را دارد.
میوه این گونه ارزش زیادی دارد و در درمان ناراحتی های ناشی از چربی خون و اسید اوریک بسیار مؤثر است.

مشخصات درخت شاه توت
درخت شاه توت، درختی است با ارتفاع ۸ تا ۱۲ متر و قطر ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر. رنگ پوست تنه آن قهوه ای یا خاکستری متمایل به سیاه است و شاخه هایش تا اندازه ای سبز روشن با دانه های فراوان روی پوست آن است و در صورت بریدن شیره از آن ترشح می شود. درخت اغلب پر رشدتر و بلندتر از توت سفید است. یک درخت شاه توت در زمستان برگ هایش را می ریزد، تنه اش معمولاً کوتاه است و در صورت مسن بودن تاجش خیلی بزرگ می شود تا آنجا که در نهایت حتی ۶۰۰ متر مربع از سطح زمین را می پوشاند. این درخت می تواند بیش از ۲۰۰ سال عمر کند. درخت از فروردین تا اردیبهشت گل می دهد و میوه از تیرماه می رسد و در نواحی سرد، میوه دهی تا شهریور ادامه دارد. میوه شاه توت به سختی از درخت کنده می شود. میوه های شاه توت را معمولاً خشک نمی کنند و تنها به صورت تازه مصرف می شوند.

اقلیم مناسب شاه توت
در شاه توت گل ها به همراه برگ ها ظاهر می شوند. شاه توت حدود ۱۰ تا ۱۸ روز دیرتر از توت سفید به گل می نشیند. این تأخیر موجب مقاومت این گونه به سرمای دیررس بهاره در مقایسه با توت سفید شده است.
اما درخت شاه توت به طور کلی طالب اقلیم معتدل است و از سرمای خیلی شدید آسیب می بیند. میوه های شاه توت در نواحی گرمتر شیرین تر می گردند. این درخت تا ارتفاع ۱۵۰۰ متر از سطح اقیانوس ها و بیشتر می تواند به خوبی رشد کند و میوه فراوان بدهد.

درخت شاه توت در برابر خاک های فقیر در مقایسه با بسیاری از گونه های دیگر بردباری بیشتری نشان می دهد. اما خاک های خیلی سبک با زهکشی خوب را ترجیح می دهد.

منطقه مناسب کاشت درخت توت
در ایجاد باغ توت باید خصوصیات محل کاشت از قبیل دمای محیط، نور منطقه، شیب زمین و … مورد توجه قرار گیرد. از جمله این عوامل به ذکر چند مسئله بسنده می شوند.

دمای مناسب
به طور کلی بهینه حرارت برای بسیاری از ارقام بین ۲۳ تا ۲۷ درجه سانتیگراد است. در سرمای ۲ تا ۴ درجه سانتی گراد زیر صفر برگ های توت یخ زده می ریزند. در حرارت های زیر ۲۰ درجه فعالیت های غذاسازی گیاه کاهش می یابد. در حرارت های بالای ۲۷ درجه تا ۳۳ درجه سانتی گراد، به علت این که میزان تنفس افزایش می یابد، میزان محصول کاهش پیدا می کند. در ۴۵ درجه سانتی گراد کلیه فعالیت های درخت قطع می شود.
درخت توت برای این که دوره خواب خود را بگذراند و تولید جوانه های گل کند، به ۶۰ تا ۹۰ روز با دمای ۵ درجه سانتی گراد نیاز دارد.

نور مناسب
درخت توت گیایه نورپسند است. نور خورشید باعث تقویت رشد درخت و افزایش شاخ و برگ آن می شود. شدت نور در ساختار و کیفیت برگ ها تأثیر زیادی می گذارد. نور شدید موجب چوبی شدن برگ های درخت می شود. همچنین نور شدید موجب کوتاه تر شدن فاصله میانگره ها و کوچک تر شدن برگ ها می شود.
بر عکس زمانی که شدت نور کاهش شدید می یابد، رشد برگ ها کم شده و خیلی لطیف و آبدار می شوند.
نور زیاد و گرمای خشک، باعث شیرین تر شدن میوه ها می شود و بر عکس بارش باران روی مزه میوه ها اثر منفی گذاشته و از شیرینی آنها می کاهد.

شیب مناسب
زمین های بلند و سراشیب که شیب بسیار تند نداشته باشند برای احداث باغ میوه و عملیات باغبانی مناسب بوده و بهترین زمین می باشند.
شیب ملایم زمین و زهکشی خوب آن ضروریست. در غیر این صورت، تهویه هوا در خاک صورت نمی گیرد، مواد سمی تجمع می یابد، PH خاک پایین می آید و ریشه ها توسعه نمی یابند و عمر آنها کم می شود.
کاشت درختان در داخل دره های وسیع و کف رودخانه ها به علت سرمای شدید و یخ بندان مناسب نیست.

روش های ازدیاد
ازدیاد درخت توت مثل بیشتر درختان میوه، به دو طریق صورت می گیرد:
۱- جنسی
۲- غیر جنسی
تکثیر جنسی
در این روش از بذر درختان برای تولید نهال استفاده می شود. این روش فوایدی دارد از قبیل: به وجود آمدن ریشه اصلی و رشد سریع آنها، تنوع صفات و ذخیره های ژنتیکی و احتمال جهش مفید و تولید نهال های مطلوب و …
روش بذرگیری
درختان توت معمولاً از ۵ سالگی شروع به میوه دادن می کنند و میوه های آنها بین خرداد تا مرداد ماه می رسند. برای بذرگیری، میوه های رسیده را یا از روی درخت و یا از زیر آن جمع آوری کرده، روی غربال می ریزند. سفید سپس با فشار آب شیر، بذرها را از گوشت جدا کرده و بذرها را در سایه یا گرمای طبیعی اتاق خشک می کنند. برای نگهداری بذرها می توان از سه روش استفاده کرد:
۱. نگهداری در هوای خشک و خنک
۲. نگهداری در یخچال یا سرد خانه در حرارت ۴ تا ۶ درجه
۳. نیمه فریز کردن بذرها
کاشت بذر
برای کشت بذر دو روش عمده وجود دارد:
روش کرتی:
در این روش بذرها را بدون در نظر گرفتن نظم معین، در سطح بستر می پاشند.
روش خطی :
در این روش بذرها را به وسیله خطی کار یا با دست در عمق حدود ۵/۱ تا ۲ سانتی متر در خطوط مستقیم می کارند. در هر دو حالت پس از کاشت بذر باید روی آنها یک لایه نازک از خاک اره یا خاکستر ریخته و سپس یک لایه نازک از سبوس یا کاه خرده شده یا خاک برگ خالص روی آن ریخته شود.

تکثیر غیر جنسی
برای این که باغ یک دست توت با میوه هایی تقریباً هم شکل و هم اندازه و با مزه ای مساوی داشته باشم و تمام خواص مادری مورد نظر حفظ گردد، باید از راه های غیر جنسی استفاده کرد. مهم ترین راه های ازدیاد غیر جنسی عبارتند از:
پیوند
برای انجام پیوند می توان از پایه های توت سفید، شاه توت و توت مجنون استفاده کرده برای پیوند در درخت توت می توان از انواع پیوند مثل پیوند اسکنه، پیوند پوست، پیوند روی ریشه استفاده کرد. اما معمولاً پیوند روی ریشه بیش از هم متداول بوده و در حدود ۹۰درصد پیوندها به این طریق انجام می شود.
ریشه های یکساله برای این کار مناسب ترند. برای انجام آن، در بهار ریشه را در ارتفاع ۸ تا ۱۰ سانتی متری بریده و پیوندک را نیز مورب از زیر یک جوانه قطع می کنند. برای جلوگیری از خشک شدن شیرابه های جاری شده، به سرعت، پیوندک را بین پوست و چوب ریشه فشار می دهند تا خوب در آن جای گیرد. سپس محل بریدگی ها را نوار پیچ می کنند.

همه چیز درباره کشت گیاه گل کلم

قلمه:
در ازدیاد به وسیله قلمه تمام خواص مادری گیاه حفظ می شود و نهال تازه تمام خواص مادری خود را دارد.
قلمه زدن دو نوع است.
قلمه سبز:
برای ایجاد نرک های سبز در درخت و انتخاب آنها به عنوان قلمه، شاخه های درختانی را که برای قلمه گیری سبز انتخاب شده اند در زمستان طوری هرس می کنند تا برایشان تنها ۶ تا ۷ جوانه باقی بماند. این جوانه ها در بهار آینده تولید نرک هایی سبز با طول ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر و بیشتر می کنند. این نرک ها، را به طول ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر بریده و همه برگ های قلمه به جز دو برگ انتهایی را می چینند در زمان کاشت،این قلمه به صورت برگ دار( دو برگ انتهایی کاشته می شود).
زمان قلمه گیری سبز در فصل رویش است که ممکن است اوایل تا اواخر تابستان باشد و همان موقع در زمین کاشته می شود .
قلمه چوبی
قلمه چوبی در هنگام خواب زمستانی از سر شاخه های یک ساله که قطر تقریبی ۱ تا ۳ سانتی متر داشته باشند گرفته می شود. هر قلمه باید ۴ تا ۵ جوانه درحال خواب داشته باشد و طول آن به ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر برسد.
قلمه ها را در سرد خانه در دمای ۵ درجه سانتی گراد نگهداری می کنند تا زمانی که دمای خاک به حدود ۱۴ درجه سانتیگراد برسد و مناسب برای کاشت قلمه ها شود.

خوابانیدن
از این روش تکثیر گاهی استفاده می شود؛ به خصوص در زمانی که تعداد کمی نهال بزرگ مورد نیاز باشد. در این روش حلقه ای از پوست شاخه های بزرگ برداشته می شود و مقداری مواد سبک آلی یا خاک مرطوب به محل زخم به وسیله گونی یا پلاستیک بسته می شود. شاخه ها در محل زخم شده ریشه می دهند. همچنین می توان شاخه های یک درخت پاکوتاه را به طرف زمین خم کرده و پوست این شاخه ها را به صورت حلقه ای ۵/۲ تا ۵ سانتی متری برداشته و قسمت های بدون پوست را داخل خاک نمود قسمت بدون پوست در داخل خاک ریشه می دهد و تولید یک نهال جدید می نماید.

کاشت
در کاشت نهال در زمین اصلی باید به مسایلی از قبیل نوع و اندازه درخت، فاصله مناسب بین درختان، خصوصیات محل کشت، زمان انجام کشت و نحوه اصولی کاشت نهال توجه نمود.

تراکم کاشت
فاصله درختان به شرایط محل احداث باغ، قیمت زمین، نوع درخت و مسایلی از این قبیل بستگی دارد. برای این که هوای کافی در بین درختان جریان یابد و گازهای مورد نیاز درخت برای غذاسازی (CO2) تأمین گردد، باید از تراکم بیش از حد درختان پرهیز گردد. البته در نواحی بادخیز در فصل رویش به هیچ وجه کمبود جریان هوا وجود ندارد و بالعکس در این نواحی برای جلوگیری از جریان شدید هوا که موجب تعرق بیش از حد می شود، کشت متراکم درختان و احداث بادشکن ضرورت دارد.
در منطقه ای که ارزش زمین باغات زیاد است یا آب کمیاب و گرانبهاست باید فاصله درختان را تا جائی که خارج از منطق نباشد، کمتر گرفت تا از زمین و آب حداکثر استفاده به عمل آید.
در توت درختی فاصله درختان را از هم حدود ۳*۳ متر در نظر می گیرند.

خاک مناسب برای کاشت نهال
خاک باغ برا کاشت نهال ها باید تا حد امکان لومی سبک و غنی از نظر مواد غذایی و با PH اسیدیته مناسب باشد. PH مناسب برای توت ۶ تا ۷ است. بنابراین هرگاه خاک اسیدی بود، قبل از حفر گودال های کاشت و شخم زدن مقداری آهک روی زمین می ریزند.

کاشت در مناطق بادخیز
در کشت توت، وجود باد در منطقه، مسئله مهمی محسوب می شود. چون میوه های رسیده و حتی نیمه رسیده خیلی از ارقام توت نمی توانند در مقابل باد مقاومت کنند و به راحتی از درخت کنده می شوند.
در مناطق بادخیز:
۱. تاحد امکان باید تراکم درختان بیشتر در نظر گرفته شود.
۲. جهت ردیف ها طوری انتخاب شود که اثرات باد خنثی گردد و نفوذ باد بین درخت ها به حداقل برسد تا به میوه های نیمه رسیده و رسیده آسیبی نرسد.
۳. می توان گونه های متعددی را به عنوان باد شکن بر حسب شرایط اقلیمی مناطق مختلف انتخاب کرد، ولی به نظر می رسد که بهترین باد شکن همان خود درخت توت است که از بهترین باد شکن ها محسوب می شود.

داشت
در مدیریت مزارع توت باید به مواردی از قبیل آبیاری، کوددهی، کنترل علف های هرز و … توجه داشت تا به حداکثر عملکرد نزدیک شد. در این جا چند مورد را که ظاهراً مهمترین عوامل هستند مورد بحث قرار می دهیم.

آبیاری
همه گونه های توت به آب فراوان نیاز دارند. اگر در منطقه ای که توت داشته شده حداقل میلیمتر(در نقاط خشک حداقل ۴۰۰ میلی متر) بارندگی یکنواخت در طول سال وجود داشته باشد، به آبیاری مصنوعی نیاز نیست. در مزارع توت ریشه ها در لایه سطحی که غنی از ماود غذایی است و تهویه کافی دارد، توسعه می یابند. این لایه معمولاً تا عمق ۳۰ سانتی متری خاک است. این لایه و بخش از لایه زیرین آن نباید بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد رطوبت خود را از دست بدهد. از دست رفتن آب بیشتر از این مقدار موجب کاهش تولید می شود.

نهال ها در ابتدای کشت و در زمان جوان بودن به آب بیشتری نیاز دارند و باید هر هفته یک تا دوبار آبیاری شوند. ولی به تدریج با بالا رفتن سن درختان نیاز آبی آنها کمتر می شود. روش های آبیاری
روش های آبیاری متداول عبارتند از:
آبیاری کرتی:
عیب این روش مصرف زیاد (آب و سله بستن خاک است که موجب نیاز به سله شکنی خاک می شود.) اما این نوع آبیاری، باعث بزرگتر شدن میوه ها می شود، بدون این که خوشمزگی آنها را کم کند .
آبیاری نهری:
این روش بسیار متدوال است و از نظر کارایی آب نیز مناسب است.
آبیاری بارانی :
این سیستم آبیاری مزایای زیادی دارد، به خصوص در زمین های تپه ماهوری که رساندن آب به نقاط مختلف مزرعه مشکل است. همچنین در حین آبیاری برگ ها شسته می شوند و حرارت آنها متداول می شود، در نتیجه تولید بالا می رود. از دیگر مزایای این روش، استفاده بهینه از آب است.

کوددهی
کوددهی یکی از واجب ترین و پر ارزش ترین کارهایی است که در باغداری و تولید میوه ها می شناسیم. کوددهی در توتستان هایی که برای تولید برگ و تربیت کرم ابریشم ایجاد می شوند جا افتاده و دهقانان با آن کاملاً آشنایی دارند. اما متأسفانه در خیلی از باغ های توت که به منظور تولید میوه ایجاد شده اند، اصلاً عملی نمی شود.
کودها باعث رشد همزمان رویشی و زایشی، بالا بردن مقاومت درختان درمقابل افات و بیماری ها، سرعت بخشیدن به گلدهی و تبدیل گل ها به میوه و بالا بردن عملکرد و میوه دهی می شوند.
یکی از عناصری که درخت توت به آن خیلی نیاز دارد ازت است. ازت را بهتر است به صورت اوره به درخت بدهند. در صورت دادن کود ازته اوره کیفیت میوه ها و میزان تولیدبالا می رود. سایر کودهای ازته مثل سولفات آمونیوم، نیترات سدیم و نیترات پتاسیم در گیاه ایجاد سوختگی می کنند.

از دیگر عناصر ضروری برای درخت توت فسفر است. مقادیر کافی فسفر موجب رشد و توسعه اندام ها، افزایش غذاسازی در گیاه ، افزایش تولید مواد قندی و افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری ها می شود.
کمبود فسفر موجب کاهش شدید تولید و در مراحل پیشرفته باعث توقف کامل رشد و از بین رفتن گیاه می شود. وجود بیش از اندازه فسفر موجب سخت شدن خیلی زود برگ ها و کاهش کیفیت آنها می شود.

جذب فسفر از خاک مشکل است؛ در حالی که از برگ ها به آسانی جذب می شود. بنابراین برای رفع نیاز گیاه به فسفر، می توان از محلول P2O2 به صورت مه پاش روی برگ ها استفاده کرد.
یکی دیگر از عناصر ضروری برای درخت توت پتاسیم است. در صورتی که پتاسیم کافی در اختیار گیاه قرار نگیرد، مواد پروتئینی و مواد قندی برگ های توت کاهش یافته و کیفیت برگ ها پایین می آید. اما در ایران به علت این که خاک ها غنی از پتاسیم هستند، کودهای پتاسی به زمین داده نمی شود.

سایر عناصر مورد نیاز گیاه به شکل های زیر به گیاه داده می شوند:
منیزیم :
به صورت پاشیدن محلول سولفات منیزیم روی برگ ها.
روی :
پاشیدن محلول ۳ درصد سولفات روی و استفاده از اکسید روی و کربنات روی .
بور:
پاشیدن اسیدبوریک یا براکس بر روی برگ ها.
مس:
پاشیدن مخلوطی از محلول سولفات مس و هیدروکسید کلسیم.
مولیبدن:
پاشیدن محلول مولیبدات سدیم
گوگرد:
پاشیدن گوگرد که غالباً برای کنترل بیماری ها صورت می گیرد.
این کودها را باید در چند مرتبه در فواصل معین همه ساله به باغ توت داد.

کنترل علف های هرز و تهویه خاک
تهویه و کنترل علف های هرز بهتر است در طول سال به خصوص پاییز و زمستان به کمک ماشین های موتوری سبک مانند رتیواتور و غیره انجام گیرد که سطح زمین را تا عمق ۵ الی ۱۰ سانتی متری زیرورو کند.
ریشه علف های هرز مانند یک عایق مانع ورود و نفوذ هوا به خاک زیرین است. به این ترتیب با حذف علف های هرز می توان موحب تهویه خاک شد.

برای جلوگیری از رشد علف های هرز می توان از مالچ های گیاهی پوسیده که عاری از تخم علف هرز باشند استفاده کرد این پوشش ها بسیار مفیدند و مانع از رسیدن نور به علف های هرز شده موجب خشک شدن آنها می شوند.
و از طرفی مقدار زیادی مواد آلی به خاک می افزایند.
استفاده از سموم علف کش از نظر آلودگی محیط زیست زیان های بی شماری ایجاد می کند. و بهتر است استفاده نشود. در بعضی از مراتع توت از علف کش هایی از نوع دیکوات یا پاراکوات به میزان ۴ لیتر در هکتار استفاده می شود که به هر حال تجویز نمی شود.

پرورش و شکل دهی درختان توت
اغلب درختان میوه دهنده توت به روش شلجمی تربیت می شوند و پیرایش چندانی روی آنها صورت نمی گیرد در ایران هرس باردهی بر روی درختان توت اصلاً انجام نمی شود. در حالی که این درختان به هرس مختصری نیاز دارند تا میوه های درشت و شیرین و خوشمزه بدهند. درختان هرس نشده اگرچه میوه می دهند و حتی ممکن است از درختان هرس شده هم بیشتر میوه بدهند ولی میوه ها یشان اغلب ریز و با شیرینی کم هستند.

در هرس درختان توت باید:
۱- همه شاخه ها خشک شده یا شکسته و بیمار و آفت زده باید بریده شده از باغ خارج شوند.
۲- همه شاخه های مزاحم برای رسیدن نور به میوه ها و قسمت مرکزی تاج و شاخه هایی که بی جهت تاج درخت را شلوغ کرده اند حذف گردند.
۳- همه شاخه هایی که به سمت داخل تاج رشد کرده اند که آنها را نرک می نامیم به دلیل این که بار نمی دهند و مقداری از مواد غذایی درخت را مصرف می کنند، هرس شوند. از این نرک ها در ازدیاد درختان توت می توان استفاده کرد. بهترین زمان برای انجام هرس، زمانی است که برگ های درخت ریخته شده اند و درخت در حال خواب زمستانی است. اما اگر نیاز باشد، می توان در مواقع یگر هم درختان توت را هرس کرد.

مبارزه با آفات
تعداد حشرات و بعضی جانوران دیگر که به درختان توت می کنند خیلی زیاد است.
تعدادی از آفات مهم درختان توت عبارتند از :
ساس های سپردار، شب پره دم طلایی، پروانه پر طاووسی گلابی، انواع کنه، گال ماز و پشه توت و شاخه توت ، زنجره ها، شته ها، شپشک ها و…
در کنترل این آفات، آنچه که مهم است این است که تا حد امکان از سموم آلوده کننده محیط و سمومی که برای موجودات مفید منطقه زیان بخش هستند، استفاده نشود. بهتر اس تا حد امکان از روش های زراعی و بیولوژیک استفاده شود.
کنترل بیولوژیک آفات بهترین روش مبارزه با حشرات زیان آور مزارع توت است که خوشبختانه در ایران مدت ها است مورد توجه قرار گرفته و عملاً استفاده می شود.
از مهمترین پارازیت های آفات که باید در مزارع رها شوند می توان به کفشدوزک ها، توربالان و ساس ها، کنه های پردارتور و انواع زنبورها اشاره کرد.
مثلاً کنترل کرم ابریشم وحشی که از آفات مهم توت است به وسیله زنبورهایی مثل تلفوموس گراسیلز یا بعضی دیگر آن که دشمن تخم پروانه کرم ابریشم وشی هستند انجام می گیرد.

مبارزه با بیماری ها
در رورش درختان توت نیز مثل دیگر ان میوه باید به موقع با بیماری های درختان مقابله گردد تا مانع خسارت زدن به درختان شویم.
عوامل مختلف قارچی، ویروسی و باکتریایی موجب ایجاد بیماری در درختان توت می شوند که از این میان به چند بیماری مهم درختان توت اشاره می گردد.

بیماری سفیدک سطحی:
در این بیماری با کاهش سطح سبز برگ، برگ ها قدرت غذاسازی کمتری داشته و درخت ضعیف می شود با ضعف درخت میزان عملکرد پایین می آید. می توان به وسیله سمپاشی با سموم گوگردی یا کاراتان با این قارچ مبارزه کرد.
از دیگر بیماری هایی که به وسیله قارچ ایجاد می گردند می توان بیماری های زنگ توت، پوسیدگی بنفش ریشه و پوسیدگی ریشه را نام برد که همه به وسیله سموم قارچ کش کنترل می گردند.

بیماری موزائیک توت :
این بیماری عامل ویروسی دارد. در بیماری موزائیک، در اثر از بین رفتن کلروفیل (سبزینه) برگ ها نازک و در مقابل نور شفاف می شوند. در صضورتی که بیماری شدید شود، فقط رگبرگ ها باقی می مانند و در سطح برگ لکه های کوچک زرد رنگی به وجود می آید و در نهایت رشد گیاه متوقف می شود.
روش خاصی برای مبارزه با این بیماری داده نشده، راه پیشگیری از ابتلای درخت به این بیماری این است که در خزانه، نهال های مبتلا به بیماری حذف شوند و فوراً سوزانده شوند تا بیماری در تمام باغ پخش نشود.