آموزش کاشت درخت فندق و درمان آفات آن

نهال فندق به طور معمول ارتفاعی حدود یک و نیم متر دارد ولی در صورت وجود شرایط خاص آب و هوایی تا ۶ الی ۷ متر هم قادر است رشد کند. درخت فندق پهن و نوک تیز با دو ردیف دندانه، به رنگ سبز یا دم برگی به طول تنزدیک یک سانتی‌متر می باشد.

کاشت نهال با استفاده از هسته یا بذر فندق:

به این منظور از فندق تازه باید استفاده نمود. بهترین زمان برای استفاده از این روش در اواخر فصل تابستان است زیرا پوسته ها سخت شده اند و به رنگ قهوه ای در آمده اند. در این زمان نباید پوسته فندق را شکست زیرا باعث آسیب رسیدن به مغز فندق می شود پس بهتر است به وسیله یک شی تیز مثل سمباده  شروع به جداسازی پوست فندق کرد تا به بذر رسید. این کار تا زمان نازک شدن پوسته باید ادامه پیدا کند.

بعد از این مرحله باید به مدت یک روز درون آب قرار بگیرند. در این مرحله باید دقت داشتیه باشیم میوه هایی را که روی اب باقی بمانند را دور بریزیم زیرا استفاده از آن ها نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت. بقیه میوه ها را بهتر است در مخلوطی از خاک همراه شن در عمق ۲۰ سانتی متر نگه داشته و بعد از قرار دادن در یک پلاستیک سوراخ برای جریان هوا، منتظر جوانه زدن میوه بمانیم. ظرف مورد نظر را حتما در یک مکان سرد (ترجیحا یخچال) قرار دهید. مدت زمانی که طول می کشد تا میوه ها جوانه بزند ۳ الی ۵ ماه است. بعد از گذشت این مدت باید بذر به دست آمده را در مکانی روشن قرار دهید، میزان دمای مورد نیاز در طی شب و روز ۲۶ و ۲۱ درجه سانتی گراد است. بعد از یک ماه بذرها شروع به جوانه زدن می کنند و بعد از رسیدن به ارتفاع ۱۵ الی ۳۰ سانتی متر می توان آن را به مکان مورد نظر انتقال داد.

رطوبت مناسب درخت فندق :
رطوبت هم یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در رشد بهتر و سریع تر درخت فندق است که باید به آن توجه شود. مقدار رطوبت کافی برای رشد مطلوب درخت فندق بهتر است بین ۷۰ الی ۸۰ درصد باشد.در صورتی که فرآیند آبیاری درخت فندق به درستی انجام شود بر سرعت رشد درخت تاثیر مستقیم داشته و کیفیت وکمیت محصول نهایی افزایش می یابد. همچنین آبیاری به مقدار کافی باعث تقویت و افزایش استحکام ریشه درخت خواهد شد.

خاک مناسب برای درخت فندق:
درخت فندق حساسیت آنچنانی نسبت به جنس و نوع خاک ندارد و معمولا سازگاری دارد ولی بهتر است خاک درخت فندق تا حد نسبتا زیادی عمیق باشد تا قدرت جذب آب بالایی داشته باشد. خاکی که این خصوصیات را دارد اغلب از نوع رسوبی، رسی و شنی است. به طور کلی خاکی که سبک تر باشد برای این درخت مناسب تر است.

خاکی برای این میوه از همه مناسب تر است که مقدار آهک آن از ۱۰ درصد بیشتر باشد چون ریشه های درخت فندق نباید در خاک دچار احساس خفگی شوند. بنابراین کاشت بذر فندق در خاک رس و انواع خاک سنگین و غیرقابل نفوذ و به طور کلی در هر خاکی که دارای زهکشی مرطوب نباشد بهتر است انجام نشود.

آبیاری مناسب درخت فندق:
درخت فندق هم مثل هر درخت دیگری باید به میزان و دفعات کافی آبیاری شود تا به خوبی رشد کرده و ثمره بیشتری داشته باشد. درخت فندق به آب نسبتا زیادی برای رشد کافی نیاز دارد. بهتر است در اطراف ریشه های درخت فندق از رطوبت لازم برخوردار باشد هم چنین وجود اسیدی به نام اسید آبسیسیک در پیرامون ریشه در افزایش رطوبت درخت فندق تاثیر مثبت دارد. به طور کلی در مناطقی که دارای بارندگی متوسط نسبت به بالا باشد مناسب ترین محیط برای کاشت درخت فندق می باشند. البته باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که میزان آبیاری نباید از حد مجاز و متوسط بالاتر رود که در این صورت تاثیر عکس بر رشد درخت خواهد گذاشت. اگر میزان بارندگی سالیانه حداقل ۸۰۰ میلی لیتر در سال باشد می توان از روش کشت دیمی برای کاشت درخت فندق بهره برد.درخت فندق به طور متوسط هر ۴ روز یکبار باید آبیاری شود.

 شرایط آب و هوایی بر رشد مطلوب درخت فندق:

وزش باد هم یکی دیگر از عوامل موثر است که باید کنترل شود. در فصل زمستان هم زمان با شروع گل دهی و گرده افشانی درخت فندق، این احتمال وجود دارد  که بادهای شدید و سردی شروع به وزیدن کنند که برای گرده افشانی درخت اصلا مناسب نبوده و حتی موجب سوختگی شاخه های جوان می شود.

علاوه بر این بادهای سرد و شدید، بادهای گرم و خشکی که در فصل تابستان رخ می دهد هم باعث سوختن و آسیب دیدن برگ ها و شاخه های جوان می شود. بنابراین بهتر است به این نکته که مختص آب و هوای یک منطقه است نیز توجه داشته باشید و در صورتی که مجبور به کاشت درخت فندق در این ناحیه ها شدید از درختان بادشکن استفاده کنید تا در برابر انواع باد ها از درخت محافظت داشته باشد.

نور مناسب برای درخت فندق:
درخت فندق علاوه بر موارد بالا به نور زیاد به صورت مستقیم نیاز دارد. حتما دقت کنید محل کاشت درخت فندق به نحوی باشد که در معرض نور کافی و مستقیم خورشید قرار بگیرد.

برداشت فندق:
زمان برداشت این محصول از اواخر فصل تابستان آغاز شده و تا اوایل پاییز ادامه دارد.

زمان گل دهی درخت فندق ۳ تا ۴ سال بعد از گذشت از کاشت صورت می گیرد ولی تقریبا ۳ سال هم زمان نیاز است تا درخت فندق شروع به میوه دهی کند. برداشت محصولات در درخت فندق می تواند با استفاده از دستگاه ها و ماشین آلات لرزاننده درخت باشد ولی برخی کشاورزان ترجیح می دهند میوه ها به صورت طبیعی ریزش داشته باشند.

بیماری های درخت فندق:

شپشک نرم تن
این حشره با مکیدن شیره گیاهی موجب تضعیف درخت می گردد و همچنین با ترشح عسلک باعث تجمع گرد و خاک که در سطح برگ، تنه و سرشاخه های درختان و موجب اختلال در فعالیت های فیزیولوژیکی درختان بخصوص فتوسنتز می گردد. برای مبارزه با این آفات می توان از روغن ولک ۴ درصد به صورت سمپاشی زمستانه قبل از مرحله تلقیح درختان استفاده نمود.

شته فندق
به شته هلو شباهت زیادی دارد و مهمترین علامت تشخیص آن فعالیت دسته جمعی آنها در اطراف برگهای اصلی است. خسارت این آفت با ترشح شدید عسلک همراه است که به نوبه خود موجب جلب مورچگان ، زنبور و مگسهای مختلف و تجمع گرد و خاک می شود. این حشرات ممکن است باعث انتقال بیماریهای ویروسی نیز گردند. برای مبارزه با این آفت می توان از سموم مناسب استفاده نمود.

کنه جوانه خوار فندق
یکی از بیماری ها و آفات فندق کنه جوانه خوار می باشد که از مهم ترین آفات نهال فندق به شمار می رود. این آفت ضمن مستقر شدن روی جوانه های تازه، با فروبردن نیش خود موجب تورم و بدشکلی جوانه ها در زمان بازشدن شده، همچنین باعث فساد و خشکیدگی جوانه های گل می گردد. برای مبارزه با این آفت می توان از سموم آندوسولفان، آذینفوس متیل، پودرگوگرد و یا دیازینون در زمان بیدار شدن گیاه و یا زمانی که شاخه ها ۲ تا ۳ برگی هستند ، استفاده نمود.

سفیدک پودری فندق
سفیدک سطحی یکی از بیماری ها و آفات فندق است که به صورت لکه های تقریباً کروی به رنگ زرد و سفید دیده می شود. در مرکز هر یک از لکه ها اسپورهای قارچ در اواخر فصل به صورت نقطه های سیاه در می آیند. این بیماریها خسارت چندانی ایجاد نمی کند و فقط باعث ریزش مختصر برگ می گردد.

برای مبارزه با این بیماری، در صورت مشاهده علائم این قارچ روی برگها با در نظر گرفتن درجه حرارت هوا، می توان از سموم سولفوره (کوزان) با غلظت ۲ تا ۳ در هزار و یا مانکوزب با غلظت ۵/۱ تا ۲ هزار استفاده نمود.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری سفیدک پودری عبارتند از:

کاهش حجم درخت و افزایش تهویه
شخم عمیق خاک اطراف درختان
جمع آوری بافت های آلوده از سطح خاک

باکتریوز درخت فندق
باکتریوز فندق (Xanthomonax corylina) یکی از بیماری ها و آفات فندق است که تقریبا بیماری جدیدی است. این باکتری، نخستین بار روی قلمه های فندق و روی میوه های نکروزه به خصوص در رقم فرتیل دکوتارد دیده شد.

گاهی اوقات نکروز به ساقه اصلی نهال حمله می کند و در خرداد و تیر ماه سبب ظهور شانکرهای سطحی روی ساقه می شود.

در این مرحله پوست گیاه شکاف های سطح و طولی پیدا می کند و در سایر موارد، بافت های نکروزه فقط به پوست خارجی نهال است، اما در مواقع حاد، این باکتری با تکثیر سریع، موجب تشدید و تسریع در خشک کردن تمام یا قسمتی از نهال ریشه بسته در خاک می شود که به تدریج به پایه مادری سرایت می کند.

محور جوانه ای چوب و خشکیدگی نوجست های غیر خشبی (علفی) در درختان فندق، بر اثر ظهور شانکرهای پیشرفته، سبب شکسته شدن ساقه های یک ساله و خشکیدن شاخه هایی می شود که بزرگ تر بوده و به راحتی قابل دیدن هستند. بیماری نکروز روی درختان جوان می تواند شاخه هایی به بلندی ۱۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر را خشک کند.

برای حفظ و سالم نگه داشتن نهال ها، باید پس از مشاهده نخستین کانون فساد، کلیه کنده های کهنه و آلوده را بلافاصله بدون استثنا از زمین بیرون بیاورید و نابود کنید.

نحوه درمان باکتریوز فندق
حذف قطبی و کامل کلیه پاجوش های خوابانیده شده حامل علائم آلودگی
محو جوانه های چوب، شانکرها و خشکیدگی جست های علفی به نحو مکانیکی
لزوم بازدید مکرر و مداوم از جست های جوان یا پاجوش های انتخابی برای خوابانیدن در سال بعد
حذف جست های آلوده و مشکوک و سوزاندن فوری آنها پس از قطع از درخت
خوابانیدن هر چه دیرتر پاجوش های زیر خاک، زیرا مشاهده های عینی نشان داده اند که انجام این عمل در آغاز ماه های بهمن به علت حساسیت شدید بافت ها در این فصل نسبت به آلوده شدن یا سرایت، رشد و شیوع این بیماری را تسریع می کند.
قطع و حذف سیستم آبیاری بارانی به منظور جلوگیری از ایجاد خرد اقلیم مناسب که عامل عمده تکثیر و رشد و نمو سریع این باکتری است.
هوا دادن به کنده های مادری با عملیات زراعی و مکانیکی
کاهش تعداد قلمه ها هنگام کاشت و افزایش فاصله بین آنها
کم کردن میزان سرایت بیماری با محلول پاشی روی برگ ها، از طریق مصرف ترکیبات مسی (۲۰۰ گرم ماده فعال در یک صد لیتر آب) در تمام سطح خزانه یک بار قبل از بیداری گیاه، سه بار هنگام خوابانیدن پاجوش ها زیر خاک، ۴ تا ۵ مرتبه در پاییز از شهریور به بعد هر ۱۵ روز یک مرتبه